by phronesis
08 Haziran 2021 22:36
Dini ve sosyal reform gelecektir, çünkü dünya onu çağırıyor; fakat hiçbir tarikattan gelmeyecektir; insan zekasının hür vasatında işleyen müşterek büyük bilimden gelecektir.
Demek oluyor ki, dinlerin geleceği meselesi, bu kelimeye verilen manaya göre türlü türlü halledilmelidir. Eğer din deyince, atalarından intikal eden, mistik bir şekil taşıyan inhisarcı ve tarikatçı bir doktrinler bütünü anlaşılıyorsa, dinlerin insanlığın bir çağını göstermiş oldukları fakat insan yaradılışının esasına bağlı bir şey olmadıkları ve günün birinde ortadan kalkacakları tereddütsüz söylenebilir. Eğer aksine, bu kelime ile, kanaati sadakatle, imanı fedakarlıkla taçlandıran heyecanlı bir inanış anlaşılıyorsa, insanlığın ebedi olarak dindar kalacağı şüphesizdir. Fakat, aynı derecede şüphesiz olan şey de, bundan böyle bir doktrinin az çok muvaffak olmasının, ancak pek geniş ölçüde insanlığa bağlanması, her özel şekli reddetmesi, tarikattan olan veya olmayan diye bir şey ayırdetmeksizin herkese hitabetmesi ile mümkün olacağıdır.
- Ernest Renan (Bilimin Geleceği I)